تحصیلات دانشگاهی به شکل مثبتی بر سالخوردگی مغز تاثیر می‌گذارد

فوائد تحصیلات خوب و مناسب و یادگیری در تمام طول عمر در تمام سنین، حتی سالخوردگی مشهود است. یافته‌های اولیه مربوط به پژوهشی طولانی مدت نشان می‌دهند که فرایندهای اضمحلال در مغز کسانی که تحصیلات دانشگاهی دارند، کاهش یافته است. مغز این افراد بهتر می‌تواند از پس محدودیت‌های شناختی و عصبی مربوط به سن و سالخوردگی بر بیاید.

داشتن تحصیلات خوب روشش مناسب و مطمئنی برای بهره‌مندی از شغل خوب و بهبود شخصیت فرد است. ولی سئوالی که مطرح است این است که تحصیلات همزمان با پیر شدن نیز می‌تواند تاثیر مثبتی بر چگونگی سالخوردگی داشته باشد؟ گروهی از پژوهشگران در برنامه‌‌ای تحقیقاتی در دانشگاه با نام " پویایی‌هایی سالخوردگی سلامت" که توسط لوتز یانکه، استاد دانشگاه عصب‌روانشناسی دانشگاه زوریخ، به پاسخ این سئوال و پژوهشی بلند مدت در این رابطه پرداختند.

پژوهشگران در این تحقیق بر روی 200 نفر از شهروندان برای مدت بیش از 7 سال پژوهش انجام دادند. شرکت‌کنندگان در این تحقیق دچار اختلال دمانس نشده بودند و هوش بالای سطح معمول و زندگی اجتماعی بسیار فعالی داشتند. این افراد به طور منظم به وسیله تصویر‌برداری MRI مورد بررسی‌های آناتومیک عصبی و عصب روانشناختی قرار گرفتند. بر اساس تحلیل‌های آماری پیچیده، پژوهشگران توانستند نشان دهند که تحصیلات دانشگاهی تاثیر مثبتی بر روند اضمحلال مربوط به افزایش سن مغز دارد.

نقطه‌های سفید و سیاهچاله‌ها

ایزابل هوتز نویسنده اصلی مقاله، در پایان‌نامه دکتری خود با استفاده از روش‌های Novel automatic  برای مطالعه لاکون‌ها ( 3 تا 15 میلی‌متر از مایع مغزی نخاعی که مکان‌های خالی موجود در عقده‌های قاعده‌ای مغز و یا ماده سفید را پر می‌کند، و به طور معمول در تصویر‌برداری‌هایی که از مغز سالخورده‌ها انجام می‌شود، مشاهده می‌شود.) و شدت بالای ماده سفید استفاده کرد. این فرایند‌های اضمحلال در تصویر‌برداری‌های انجام شده به صورت " سیاه‌چاله‌ها" و "نقطه‌های سفید" خود را نشان دادند. دلیل بروز این سیاه‌چاله‌ها  و نقطه‌های سفید هنوز ناشناخته است و ممکن است ارتباط کمی با سکته‌های متوجه نشده مغزی، کاهش جریان خون و یا از بین رفتن مسیرهای عصبی و یا نورون‌های عصبی داشته باشد. بروز چنین فرایند‌های در فرد می‌تواند منجر به کاهش بازدهی شناختی شود، علی‌الخصوص اگر چنین فرایندهای در نقاط کلیدی مغز به وقوع بپیوندند.

یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در طی یک دوره 7 ساله، افراد شاخصی که همگی سابقه تحصیلات دانشگاهی داشتند و برای تحقیق انتخاب شده بودند، افزایش بسیار کمتری در این نشانه‌های معمول مربوط به زوال عقل و اضمحلال مغز داشتند. " به صورت خلاصه نوتز می‌گوید: "، علاوه بر این افرادی که تحصیلات دانشگاهی داشتند اطلاعات را با سرعت بیشتر و دقیق‌تری تجزیه و تحلیل می‌کردند. به عنوان مثال، این قابلیت در زمانی که قرار بود الگوی بین اعداد را تشخیص دهند و یا لغت‌ها را در کنار هم قرار دهند دیده میشد. به طور کلی کاهش فرایندهای عقلی در این افراد با سرعت بسیار کمتری همراه بود." 

بهره‌مندی از سایر یافته‌ها

این یافته‌ها، بر یافته‌های گروه‌های پژوهشی دیگر، که متوجه شده بودند تحصیلات، تاثیر مثبتی بر فرایند سالخوردگی مغز دارد  اضافه شد و بار دیگر چنین مطلبی را تایید کرد. پژوهش‌های قبلی پیشنهاد کرده بودند که سرعت فرایند‌های عقلی به یکپارچگی شبکه‌های عصبی مغز بستگی دارد. اگر این شبکه‌ها تحت تاثیر قرار بگیرند، سرعت انجام فرایندهای عقلی نیز کاهش پیدا می‌کند.

گرچه هیچ ارتباطی علی و معلولی بین تحصیلات و کاهش طبیعی سرعت اضمحلال مغز پیدا نشده است، ولی گفته لوتز یانکه بسیار محتمل به نظر می‌رسد: " ما به این مطلب مشکوک هستیم که سطوح بالای تحصیلات به افزایش شبکه‌های عصبی و شناختی در طول عمر فرد ختم می‌شود، یا به اصطلاح فرد برای خودش ذخایری جمع می‌کند. در سنین پیری، مغز این افراد که برای خودشان ذخایری جمع‌کرده‌اند بهتر می‌تواند ناتوانی‌هایی را که در اثر افزایش سن به وجود می‌آید را جبران کند." همچنین ممکن است مغزهایی که در سنین بالاتر، همچنان فعال هستند، آسیب‌پذیری کمتری در مقابل فرایندهای زوال عقل و اضمحلال مغز داشته باشند، که البته این موضوع می‌بایست در تحقیقات آینده و پژوهش‌های طولانی مدت دیگری تایید شوند.

لینک مقاله:
https://www.sciencedaily.com/releases/2021/12/211222153035.htm
مرجع خبر:
Isabel Hotz, Pascal Frédéric Deschwanden, Susan Mérillat, Franziskus Liem, Spyridon Kollias, Lutz Jäncke. Associations of subclinical cerebral small vessel disease and processing speed in non-demented subjects: A 7-year study. NeuroImage: Clinical, 2021; 32: 102884 DOI: 10.1016/j.nicl.2021.102884